De actuele goudprijs, waar hangt die allemaal van af?

De stijging of daling van de goudprijs hangt al tientallen jaren af van een hele reeks ingewikkelde factoren, die ook nog eens elkaar onderling beïnvloeden. Het goede nieuws bij goud is: als de ene factor de actuele goudprijs te sterk gaat drukken, gaat aan de andere kant van de weegschaal een heel andere factor de andere richting op werken, wat op de lange termijn voor redelijk veel balans zorgt. Dit is een erg korte samenvatting van een uiterst veelzijdig systeem, maar daar komt het in grote lijnen wel op neer.

De actuele goudprijs, olie en de dollar
De constante factor is dat er tot nu toe altijd een sterke relatie is geweest tussen goud, olie en de Amerikaanse dollar. Hoe komt dat?

Vanaf de jaren ’70 van de vorige eeuw werkten er twee krachten tegen het bestaande mondiale goudwisselsysteem, met goud als enige en belangrijkste dekking voor papieren valuta. De eerste bedreiging: De regering van de VS drukte steeds meer geld bij. Meer dan er goud aanwezig was om uit te keren. Daarvoor dacht iedereen dat fysiek goud staten er van zou weerhouden om te veel geld bij te drukken. Anno 2014 is het zo, dat in principe elke grote wereldmacht - dus niet alleen Amerika - een koppeling van de geldhoeveelheid aan een vaste goudprijs met voeten kan treden. Het gunstige effect van fysiek goud op het monetaire systeem is daarmee niet meer vanzelfsprekend. Ook tijdens de crisis van de Dertiger Jaren had de Amerikaanse regering de gouddekking al eens aangepast. Belangrijk verschil met toen: we hebben nu een samenleving die ‘slechte schulden’ volledig afschrijft.

Verschuiving van de dollar dekking
Na 1971 verschoof de situatie van goud als dekking voor alle dollars helemaal naar olie als dekking. Dat kwam vooral omdat olie groeide van ‘zomaar een grondstof’ tot ‘een noodzakelijk goed voor de wereld dat de dollar dekt en kan dekken’. Daar kwam bij dat olie in het Midden-Oosten ver beneden de economische waarde voor de rest van de wereld werd geprijsd. Zo kwam het dat olie in één klap zo nuttig werd voor het behoud van de wereldwijde economische basis.

Toch bleven veel landen - vooral de Europese - ook na 1971 het fiat dollarsysteem ondersteunen. Dat heeft een simpele oorzaak: de hele gedachte achter het gebruik van ‘echt geld’ (papiergeld of fiatgeld) is het vertrouwen dat je er uiteindelijk wat mee kunt kopen. Consumptiegoederen, voedsel, auto’s, huizen. In de mix die nodig was om de prijs enigszins standaard en acceptabel te houden, zat altijd al goud. De meeste mensen in de maatschappij redeneren dan vrij simpel: “Het maakt me eigenlijk niet zo veel uit waar het fiat geld zijn waarde aan ontleent en waar het vandaan komt, waar het door gedekt is. Als ik er maar iets ver beneden de kostprijs voor kan kopen en het me nu meteen een voordeel oplevert.”

Geen goudstandaard meer
Door de zeer goedkope olie kon de productie in de VS stijgen - en het kon allemaal nog uit ook. In feite baseerde de VS haar economie en de waarde van haar geld op de toekomstige stroom olie, niet die van goud. Problemen: de oliebron dreigt ooit op te raken en daarmee moeten we op zoek naar een nieuwe grondstof; de goudstandaard werd gedwongen verlaten omdat de hoeveelheid geld explodeerde in verhouding met de hoeveelheid goud. Het enige dat er op zat voor de VS was de rest van de wereld zo ver krijgen dat ze fiat dollars accepteerden, gedekt door olie in plaats van goud. Vervolgens: meer olie vinden, vaak vele malen duurder dan wat het opbracht in dollars!

Langzaam werd de olieprijs wereldwijd opgestuwd, op een ingewikkelde manier, onder andere door de koppeling met goud los te laten. Een voordeel voor de grote landen buiten Amerika was het veilige gevoel dat de olievoorraden zich vooral buiten de VS bevonden en de Amerikaanse oliereserves op raakten. Dat betekende dat olie in zekere zin de vrije wil van de VS binnen de perken kon houden, volgens het algemeen geaccepteerde principe: reserves (bijvoorbeeld goudreserves) moeten binnen dezelfde geografische grenzen liggen als waar het fiat geld wordt uitgegeven, dat door het goud gedekt kan worden.

Nadeel: Als het goud en de ‘substituten van echt geld’ [fiatgeld] onder het dak van dezelfde gemeenschap vallen, dan is er geen onpartijdige autoriteit die toeziet op de wijze waarop geld voor goud omgewisseld kan worden!

Pas op voor hyperinflatie
Het echte risico begint nu pas door te dringen bij de ‘rest van de wereld’. Het permanente handelstekort van de VS, dat niet snel meer een overschot zal worden. De Amerikaanse economie zal alleen verder vertragen door hyperinflatie, die veroorzaakt zal worden door een verschuiving van de functie die de dollar heeft als reserve! Met gevangen dollarreserves en geen goud om daarvoor te compenseren stevenen deze landen af op regelrechte rampspoed.

Veel economen in de Eurolanden zien in dat we helemaal geen dollars nodig hebben als reserve, om marktaandeel in de VS te houden. Want als de VS een gevaarlijke bubbel produceert door haar geldhoeveelheid op te blazen, dan zal de wereld overspoeld worden met dollars die sterk in waarde gedaald zijn, maar die we wel moesten kopen om de wisselkoers in stand te houden. Waarom zouden we nog dollars nodig hebben als legitimering van onze eigen munt? En vooral: nu de Euro veel sterker is geworden, kunnen we net zo goed goud kopen als reserve en vervolgens ons eigen geld drukken. Niet anders dan dollars aanhouden als reserve en dan heb je ook nog een reserve die niks te maken heeft me een onomkeerbaar handelstekort! De Centrale Bank ECB doet het al: overtollige dollarreserves gebruiken om de papieren goudmarkt te omzeilen en op grote schaal fysiek goud kopen. In feite hoeven ze slechts in beperkte mate voet te zetten op de markt voor fysiek goud om de papieren goudmarkt helemaal in rook te doen opgaan.

Het is een uiterst ingewikkeld systeem, maar het verklaart wel de grote populariteit van fysiek goud als waardevolle belegging, ook bij de kleinere spaarders die een appeltje voor de dorst willen hebben!

NB: Dit artikel is ter informatie. Aan de inhoud van deze tekst kunnen geen rechten worden ontleend. Deze informatie kan verouderd en hierdoor onjuist zijn. Raadpleeg altijd de juiste instanties voor de actuele wet- en regelgeving.